"Goedemorgen, 1 Augustus alweer, ook vandaag staat er weer een blog klaar. Vorige week hadden we het over opvoeden met ADHD in je gezin, hoe dat is en hoe je toch mogelijkheden kan zien. Een kind met ADHD betekend in een gezin een uitdaging, dit omdat kinderen zoals eerder besproken impulsief zijn en de consequenties van hun gedrag niet overzien. Ruzie overkomt ze vaak gewoon omdat ze eerst doen dan denken, zijn dan boos of verdrietig en snappen dan vaak eerst niet goed waardoor het komt, eigen inzicht is niet vanzelfsprekend, ze hebben hulp bij nodig bij relativeren. Je kan een kind helpen door een veilig en stimulerende omgeving te bieden, zorg voor duidelijkheid, overzicht en een veilige omgeving. Ik hoor je denken, ik herken best veel van ADHD in mijn kind maar is dit wel ADHD? Er is ook een andere mogelijkheid, Beelddenken...dit is het onderwerp van deze week, wat is beelddenken en hoe kan het dat het zoveel lijkt op ADHD??"

Beelddenken en faalangs

Mijn kind reageert zo anders, denkt heel anders….hoe komt dat toch? Misschien is jouw kind wel een beelddenker,maar om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst weten wat een beelddenker is. Een beelddenker denkt letterlijk in beelden, waar het woord boom genoemd wordt ziet een beelddenker niet het woord maar de complete boom voor zich. Beelddenkers zijn kinderen met creatieve gedachten en grappige uitspraken. Maar luisteren is lastig en structuur al helemaal, iets wat niet vanzelfsprekend is. Accepteer dat uw kind een andere manier van denken heeft. Kinderen kunnen al snel faalangst ontwikkelen. Beelddenken is ‘anders denken’ waarbij gebruik wordt gemaakt van alle zintuigen en er zo een totaalbeeld ontstaat. Woorden vertalen beelddenkers eerst in beelden om ze te kunnen begrijpen. Beelddenkers handelen vanuit intuïtie.

Een beelddenker probeert zich een beeld te vormen hoe niet-vuile kleren of hoe schone kleren er-uit-zien, om van daaruit pas iets met de oproep te  (kunnen) doen. Het beeld van schone kleren is er direct. Maar…hoe zien niet-vuile kleren er eigenlijk uit?

Een beelddenker antwoord niet op GROEN op de vraag welke kleur het gras heeft maar met bijvoorbeeld; Geel met groen en een beetje bruin of; allemaal sprietjes.
 

[ Ben je bij het stellen van een vraag aan een kind, bewust van dit proces. Ter illustratie. zeg niet: ‘Maak je kleren niet vuil!’ maar  ‘Houd je kleren schoon!’?] Kinderen moeten het communiceren nog aanleren en het beelddenken  maakt het ingewikkelder.

Wat is faalangst;

Faalangstige kinderen ontwikkelen een denken vanuit een negatief zelfbeeld. De vrees om te mislukken staat centraal. Dit bepaalt hun denken. `Ik ben dom.` `alles wat ik doe mislukt `Als ze maar begrijpen wat ik zeg!`

Maar wat gebeurt er bij beelddenken en faalangst?

We hebben een linker en een rechter hersenhelft en beide hebben ze andere functies o.a. Bij faalangst neemt de linkerhersenhelft de leiding . Dit betekent dat we bij (faal)angst gericht zijn op details en we niet meer het geheel overzien. Een beelddenker heeft juist dat geheel nodig, vanuit het geheel kan een beelddenker leren Omdat de linkerhersenhelft het overneemt is het overzicht kwijt, ook het vermogen om informatie te verwerken op zijn of haar manier is weggevallen. Daardoor zien we veel kinderen faalangst ontwikkelen die voornamelijk leren vanuit het rechterhersenhelft, het beeld- denken. Beelddenken en faalangst gaan niet samen. Denk maar eens aan het feit dat je een ongeluk ziet gebeuren, je bent meteen gericht op het slachtoffer en vergeet de omgeving. Je bent gericht op details en verliest het geheel (de omgeving) uit het oog. Je handelt vanuit je linkerhersenhelft.

Wetenschappelijk onderzoek:
Uit onderstaand wetenschappelijk onderzoek kwam naar voren dat de linkerhersenhelft de leiding neemt bij (faal)angst. We zijn onder stress en angst gericht op details en overzien het geheel niet meer.
Het National Institute of Mental Health bij Washington DC heeft onderzoek gedaan naar de werking van het brein en (faal)angst. De neuroloog Ahmad Hariri (2002) heeft dit onderzoek geleid.
Bij dit onderzoek is gebruikgemaakt van een fMRI (functionele Magnetic Resonance Imaging). Een fMRI kan beelden vangen van een brein in actie. Personen binnen in de fMRI werden verschillende opdrachten gegeven om te kijken welke gebieden van het brein actief zijn bij een bepaalde opdracht.
Tijdens het onderzoek liet men personen naar beelden van scènes kijken. Met de fMRI werd gekeken welke gebieden van het brein actief waren bij het zien van beelden met geweren, zwaaiende slechteriken of vergelijkbare situaties. Het onderzoek liet zien dat de linkerhersenhelft de leiding neemt bij faalangst.

Op school loopt een beelddenker regelmatig vast, ze kunnen moeilijk meekomen in het talige onderwijs Zij denken niet in woorden, maar in beelden. Daarom wordt het lesmateriaal in de klas niet begrepen en onthouden, vakken waar vooral problemen te verwachten zijn; spel-, taal-, lees- en rekenfouten. er ontstaan leerproblemen. In het talige onderwijs ligt veel nadruk op volgorde en details en deze manier van denken is voor een beelddenker erg moeilijk, een beelddenker kijkt niet naar verschillen maar juist naar overeenkomsten het het geheel….Gevolgen voor het kind zijn al snel dat het zich onbegrepen voelt en dit kan ook gevolgen hebben voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Het kind kan een negatiefzelfbeeld en faalangst ontwikkelen. Het kind kan gefrustreerd raken en het zelfvertrouwen kan afnemen met als gevolg prikkelbaar, snel boos, teruggetrokken etc..faalangst zien we vaak samengaan binnen het onderwijs, omdat het onderwijs niet aansluit bij de manier van leren van beelddenkers. Het lukt een beelddenkend kind niet goed meer om onder stress zijn voorkeurs denken/ beelddenken te hanteren; vanuit het geheel, het overzicht. Hij wordt gedwongen door de stress zich op de details te richten. Het kind blokkeert nog meer… De faalangst is ontstaan!
 

Samengevat: Beelddenken en faalangst; beelddenkers zijn gevoelig voor faalangst. Binnen het onderwijs ontwikkelt een beelddenker sneller faalangst. Dit komt vooral omdat bij  faalangst het kind automatisch zijn linkerhersenhelft inschiet. En de beelddenker heeft zijn rechterhersenhelft nodig om te leren!! Het kind verliest het overzicht en is zichzelf letterlijk en figuurlijk kwijt
 

Het is niet altijd eenvoudig om vast te stellen of je kind een beelddenker is of niet, hiervoor zijn wel richtlijnen

• Kan je kind goed puzzelen?
• Houdt je kind veel van TV kijken en/of spelen op de spelcomputer?
• Speelt je kind graag met constructiespeelgoed (Lego, duplo etc.)
• Heeft je kind een levendige verbeelding en kan hij/zij daardoor op gaan in zijn/haar fantasiewereld?
• Wordt je kind makkelijk afgeleid?
• Moet je instructies vaak herhalen voordat taken worden uitgevoerd?
• heeft je kind laat leren lopen?
• Wiebelt je kind veel?
• Reageert je kind volgens het principe: eerst doen en dan pas denken?
• Is je kind overweldigend aanwezig op verjaardagen en in pretparken? (na eerst de kat uit de boom te hebben gekeken)
• Denkt je kind erg zwart-wit?
• Is je kind erg perfectionistisch, heeft het moeite met kritiek en wil je kind niet falen?
• Wint je kind graag en is het een slechte verliezer?
• Herinnert je kind zich gebeurtenissen heel gedetailleerd (zelfs van jaren geleden)?
• Heeft je kind problemen met het vasthouden van een pen, slecht handschrift?
• Heeft je kind een allergie, last van astma of veel oorontstekingen (gehad)?
• Heeft je kind een goed gevoel voor humor (creatieve woordspelingen)?
• Heeft je kind een voorkeur voor zachte stoffen en bijvoorbeeld een hekel aan harde knoopjes en etiketten in de kleding?                                                                                     
  Bron: Linda Kreger Silverman Ph.D. "omgekeerd Briljant"

Heb je 10 of meer keer ja aangevinkt? Dan is jouw kind waarschijnlijk een beelddenker en heeft jouw kind een voorkeur voor visueel ruimtelijk leren. De chaos in zijn of haar kamer, vergeten van alle te doen, alles tegelijk doen , het ontbreken van tijdsbesef, problemen met klokkijken, dagen van de week, seizoenen, dagindeling en begrippen als gister en morgen komen vaak te laat en niet goed presteren onder tijdsdruk…langzaam vallen de puzzelstukjes misschoen wel op zijn plek en lijkt het erop dat jouw kind een beelddenker is
Maar dan is er natuurlijk nog de vraag hoe kunnen we dan omgaan met ons beelddenkende kind?
 

Om beelddenkertjes te helpen zijn hier een paar tips;

• Zorg dat de opdrachten die je je kind geeft kort en duidelijk zijn
• Opdrachten moeten overzichtelijk zijn en ook uitvoerbaar
• Wees kort maar krachtig, gedachte dwalen anders zomaar af
• Betrek het kind bij aan te leren vaardigheden, vaak hebben ze zelf goede ideeën
• Herhaal regelmatig of het kind nog weet wat de opdracht was, dit vergeten ze zomaar
• Bij elke opdracht/ vraag heeft het kind verwerkingstijd nodig voor het kind in staat is te gaan uitvoeren
• Heb als ouder geduld als het gaat om de uitvoering van opdrachten maar ook in de omgang met het kind
• Het kind wil alles tot in detail weten, wees daarom duidelijk in de uitleg dit helpt bij de uitvoering
• Wees duidelijk en consequent dit geeft veiligheid en rust
• Zit niet te dicht op het kind, verzet en dwangmatigheid kunne dan het gevolg zijn
• Doe een beroep op het probleemoplossend vermogen en intelligentie, hierdoor kan het kind groeien.
   

Voor de oplettende onder ons, in het vorige blok ging het over ADHD,  En een aantal kenmerken van AD(H)D en Beelddenken komen met elkaar overeen. Er is echter ook een verschil. Beelddenkers kunnen bij een duidelijke (dat wil zeggen door hen goed begrepen) instructie geconcentreerd werken. Voor mensen met AD(H)D geldt dat niet. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de relatie tussen Beelddenken en AD(H)D. Daarbij is vastgesteld, onder meer door Linda Kreger-Silverman, dat mensen met AD(H)D een voorkeur hebben voor de rechterhersenhelft. Net als beelddenkers. AD(H)D wordt veroorzaakt door een zwakkere linker hersenhelft.Het is opvallend hoeveel beelddenkers er zijn onder mensen met ADHD, bijna alle ADHD-ers hebben een voorkeur voor het denken met de rechter hersenhelft. De zwakke linker hersenhelft zorgt namelijk voor de ADHD. Het gevolg is dat ADHD-ers bij voorkeur in beelden denken, figuratief, en niet sequentieel.[ moeite met volgorde en tempo] ADHD is een neurobiologische stoornis en beelddenken is een manier van denken en leren. ADHD en beelddenken hebben wel een grote overlap. Een bijzonder gevolg van onderwijs op maat en/of een training in beelddenken is dat de ADHD-verschijnselen kunnen afnemen. Kinderen worden minder druk en voelen meer rust in hun hoofd. Het doet goed je hersens te kunnen gebruiken op een manier die bij jou past. Daar kan je veel energie in kwijt.

Overeenkomsten tussen ADHD en beelddenken:

• Aandachtsproblemen
• Vergeetachtigheid
• Snel afgeleid zijn
• Moeite met details
• Hyperfocus
• Hyperactiviteit
• Onrust
• Drukte in het hoofd
• Slecht tijdsbesef

Verschillen tussen ADHD en beelddenken:

• de mate van extreme drukte
• de mate van impulsiviteit

Het is altijd verstandig wanneer jouw kind last heeft van de de punten benoemd in dit blog om hulp te zoeken, uitgaan van beelddenken of jist ADHD daar doe je het kind mee te kort. Bij hulpvragen kun je altijd terecht bij je huisarts, die kan samen met jullie overleggen of onderzoek noodzakelijk is en/ of welke hulp er wel dan niet nodig is. Een simpele oefening om te doen met kinderen om de hersenhelften te laten samenwerken is een oefening met de vingers
Het kind tikt beurtelings met de duim: de wijsvinger, de middelvinger, de ringvinger en de pink aan. En weer terug: tik de ringvinger, de middelvinger en de wijsvinger aan. Deze oefening wordt een aantal keren achter elkaar gedaan met beide handen tegelijk. Zie de foto

In de praktijk maak ik o.a.  gebruik van het kinderkwaliteitenspel/ beresterke gedachte voor kinderen/ Help…ik voel zoveel en ik denk me sterk. Materialen die bijdrage aan een positieve ontwikkeling van het zelfbeeld van het kind, Kijken naar de mogelijkheden en de kwaliteiten want die heeft ieder kind!!

Vertel het me, ik zal het vergeten

Laat het me zien, ik zal het onthouden

Laat me ervaren, ik zal het me eigen maken

                                                                                    (oud chinees gezegde)